پس از تشخیص محل و میزان حریق، اطفاء اهمیت دارد. در این مقاله با تکیه بر استانداردها، به ضرورت استفاده از سیستم اطفاء حریق و ارائه راهکار کل ی در این زمینه بر اساس مواد سوختنی موجود در محل پرداخته میشود و سپس توصیه های مربوط به تجهیزات مورد نیاز اطفاء دستی و یا اتوماتیک ارائه میشود. خاموش کننده ها و سیستم های اطفاء حریق متفاوتی وجود دارد که بصورت دستی و خودکار براساس الگوریتم از پیش تعیین شده و استانداردها ی مربوطه نسبت به اطفاء موثر حریق و یا کنترل آن اقدام می کنند. لازم به ذکر است که یکی از وظایف این سیستم ها جلوگیری از بروز خسارت به تجهیزا ت خاص و همچنین ایجاد مسیرهای امن جهت خروج افراد است.

 

 

 

انواع دسته بندی دستی یا خودکار

زمانی که صحبت از سیستم های اطفا حریق به میان می آید بسته به تجربیات شخصی ممکن است هر یک از سیستم یا عبارات زیر به ذهنتان خطور کند (اسپرینکلر ) Sprinkler (، هیدرانت ) Hydrant (، جعبه آت شنشانی ) Firebox (، خاموش کننده دستی،اطفاء گازی فراگیر، واتر اسپری و..

به طور کلی سیستم ها و المان های اطفا حریق سایت صنعتی به دو گروه کلی دستی و خودکار، اتوماتیک تقسیم میشوند. تجهیزات اطفا حریق دستی به المان هایی اطلاق میشود که فرد یا افراد حاضر در محل میبایت پس از تشخیص محل حریق و نوع ماده سوختنی، از آنها در جهت اطفا حریق بهره ببرند. مواردی مانند فایرباک سها و هوزریل ها، انواع سیلندرهای خاموش کننده و هیدران تها از جمله سیستم های اطفا حریق سایت صنعتی میباشند. مطابق ضوابط تعبیه سیلندرهای دستی و فایرباکس در کلیه اماکن ضروری است. با توجه به لزوم تشخیص نوع ماده سوختنی در اینجا مروری به نحوه کلاس بندی حریق خواهیم داشت : با توجه به استاندارد NFPA10 یا همان نشریه شماره 10 انجمن ملی )آمریکایی( حفاظت در برابر آتش کلاس های حریق بدین ترتیب دسته بندی میشوند

سیستم های اطفا حریق خودکار و یا اتوماتیک سیست مهایی هستند که بدون دخالت انسان هم بتوانند عملیات احتراق را اجرا کنند که این عملیات یا به طور کاملا خودکار )مانند سیستم اسپرینکلر تر( یا به وسیله دریافت فرمان خود از تجهیزات اعلام حری ق )مانند سیستم اسپرینکلر خشک( در محل ا ز پیش تعیین شده آغاز میشود. ضرورت بکارگیری از این سیستم ها و بهینه ساختن هر طرح نسبت مستقیم با ضرورت استفاده از این ابزار گران قیمت دارد .  

 

سیستم های اطفا حریق دستی

 

در این بخش انواع سیستم های دستی مرسوم اطفا حریق معرفی و مورد بررسی قرار گرفته و به توصیه های نهایی در زمینه انتخاب سیستم های اطفاء حریق در نوع دستی خواهیم پرداخت.

 

 

    • از جمله شاخص های در نظر گرفته شده در انتخاب تجهیزا ت توصیه شده عبارت است از :

 

    • انطباق با استاندارد بر اساس مواد محترقه احتمالی موجود در محل و محدودیت های مشابه

 

    • قابلیت دسترسی در بازار داخل ایران و در عین حال دارا بودن کیفیت استاندارد بین المللی

 

    • عدم زیان به محیط زیست بر اساس آخرین قواعد و استانداردها

 

    • عدم زیان به جان انسان در هر شرایط و به هر میزان

 

    • عدم زیان به تجهیزات احتمال ی موجود در ابنیه موضوع اطفاء اعم از تجهیزا ت

 

    • الکترون یکی و یا کنترل و یا اوراق و اسناد بهادار .

 

    • سهولت و امکان بهره برداری از جانب افراد غیر حرفه ای و دار ای حداقل آموزشهای لازم.

 

    • دارا بودن هزینه بهینه و متناسب با اهمیت و ارزش محیط مورد حفاظت .  

 

 

جعبه های آتشنشانی فایرباکس

 

جعبه آتش نشانی یا همان فایرباکس یک جعبه با اندازهها، مد لها و تجهیزاتی مانند شیلنگ آب با اندازه های متفاوت، شیر و نازل آب و حتی کپسولهای دستی است که از آنها به منظور اطفای حریق در لحظات اولیه استفاده میشود. مطابق ضوابط و استانداردها، این جعبه ها باید در منازل مسکونی ، آپارتمانها، ادارات، کارخانهها و انبارهای تو لیدی نصب شده الزامی است و همچنین نحوه استفاده به نفرات آموزش داد ه شود؛ چر ا که اولین ابزار مورد استفاده برای اطفای حریق هستند. در دسترس بودن جعبه ی آتش نشانی یا جعبه فایرباکس آتش نشانی میتواند نقش مهمی در اطفای حریق در لحظات اولیه داشته باشد.

 

 

 

خاموش کننده های دستی سیلندر خاموش کننده هاي دستي وظیفه اطفاء دستي حریق در لحظات ابتدایي و آتش سوز ي هاي کوچک را برعهده دارند. در این رابطه استفاده از خاموش کننده مناسب بر اساس استانداردهاي معتبر و کلاس حریق احتمالي در هر فضا الزامی است . خطر آتش سوزی در محل کار، منزل و و سیل ه نقلیه ، جان و مال انسان را تهدید می کند ، استفاده از خاموش کننده مناسب که قابلیت اطفاء کلا سهای حریق موجود در محل را داشته باشد، از ضروریات زندگی امروز است. خاموش کنند ههای موجود و مورد استفاده در کاربردهای متفاوت از تنوع با لایی برخوردار است لذا در خلال مقاله حاضر تنها به خانواد ههای اصل ی آنها اشاره شده و تلا ش شده است تا حد امکان به خاموش کنند ههایی پرداخته شود که دارا ی کاربرد در اماکن صنعتی و مسکونی متداول در کشور باشند . با توجه به اثرات احتمالی خاموش کنند هها بر محیط زیست، جان انسان و یا تجهیزات به ویژه سیستم های الکتریکی و الکترونیکی  انتخاب خامو ش کننده مناسب از اهمیت بالایی برخوردار است.  

 

نکات کلی خاموش کننده های دستی 

 

 

    • تعداد آن ها بایستی متناسب با نوع حر یق و فضای مورد نظر باشد .

 

    • خاموش کننده ها باید بگونه ای نصب شود که در معرض دید قرار گیرند .

 

    • فاصله دو كپسول نبایستی از مقدار مجاز استاندارد بیشتر باشد .

 

    • کلی خاموش کننده ها میباید دارای تاییدیه استاندارد برای سیلند ر و گاز بصورت مستقل باشند و ضمنا توسط ی کی از موسسات بیمه معتبر داخل ی مورد تایید و بیمه قرار گرفته باشند.

 

 

 

 

سیستم های اطفا حریق اتوماتیک

 

سیستم اطفاء اتوماتیک عبارت است سیستم کاملی مشتمل بر دتکتور ،کنترل پنل، لول هکشی و نازل و یا اسپرینکلر که مواد اطفاء کننده را مستقیم ا روی حریق یا درون اتاق دربر گیرنده حریق جهت اطفاء تخلیه می نماید. مواد اطفاء کننده می تواند از نوع آب در سیستمهای اسپر ینکلر، انواع گازها CO2 ، هالوکربنهای اینرت گازها و فوم باشند . ضرورت استفاده از این نوع خاموش کننده ها بر اساس استاندارد NFPA551 که استاندارد ویژه محاسبه ریسک حریق میباشد بر اساس شاخص های اهمیت محل، افراد درون آن و  یا ا شیاء درون آن از یک سو و زمان مورد نیاز بر ای دسترسی نیروهای آتش نشانی به محل ارزیابی و تعیین میشود، شایا ن ذکر است تعیین ضرورت استفاده از سیستم های اطفاء اتوماتیک بستگی دارد به میزان ریسک اعلام شده از جانب صاحبان و یا مدیران ابنیه مربوطه و نظر کار شناس ذیصلاح . بعنوان مثال استفاده از این سیست مها در اماکن دار ای اموال گران بها، مخازن پول، صندوقها ی امانت، مراکز رایان ه و main frame ها و… توصیه شده است .

ارتباط با سیستم اعلام حریق

 

سیستم های اطفاء حریق سایت صنعتی از لحاظ چگونگی ارتباط با سیستم اعلام حریق به سه دسته تقسیم میشوند.

 

بدون ارتباط با سیستم اعلام حریق: در این گروه سیستم اطفا حریق بدون هیچگونه ارتباط با سیستم اعلام حریق میباشد. اکثر تجهیزات این گروه از نوع دستی )فایرباکس یا سیلندر دستی( که با توجه به مطلع بودن فرد حاضر در محل، نیازی به ارتباط با سیستم اعلام حس نمیشود. البته در برخی حالات ممکن است که سیستم اطفا حریق خودکار نیز بدون هیچگونه ارتباط با بخش اعلام باشد؛ بدین صورت که سیستم اسپرینکلر تر مجهز به زنگ هشدار )مکانیکی یا الکتریکی( نباشد که این مثال خلاف استانداردهای حال حاضر جهانی است .

 

دریافت سیگنال از سیستم اعلام حریق: در این نوع از سیستم ها، تجهیزات اطفا حریق سیگنال حریق را از سیستم اعلام حریق دریافت کرده و با توجه به محل حریق، عملیات اطفا را آغاز میکنند. مانند سیستم اسپرینکلر از نوع خشک یا سیستم اطفا گازی فراگیر

زمانی که صحبت از سیستم های اطفا حریق به میان می آید بسته به تجربیات شخصی ممکن است هر یک از سیستم یا عبارات زیر به ذهنتان خطور کند (اسپرینکلر ) Sprinkler (، هیدرانت ) Hydrant (، جعبه آت شنشانی ) Firebox (، خاموش کننده دستی،اطفاء گازی فراگیر، واتر اسپری و..

 

به طور کلی سیستم ها و المان های اطفا حریق سایت صنعتی به دو گروه کلی دستی و خودکار، اتوماتیک تقسیم میشوند. تجهیزات اطفا حریق دستی به المان هایی اطلاق میشود که فرد یا افراد حاضر در محل میبایت پس از تشخیص محل حریق و نوع ماده سوختنی، از آنها در جهت اطفا حریق بهره ببرند. مواردی مانند فایرباک سها و هوزریل ها، انواع سیلندرهای خاموش کننده و هیدران تها از جمله سیستم های اطفا حریق سایت صنعتی میباشند. مطابق ضوابط تعبیه سیلندرهای دستی و فایرباکس در کلیه اماکن ضروری است. با توجه به لزوم تشخیص نوع ماده سوختنی در اینجا مروری به نحوه کلاس بندی حریق خواهیم داشت : با توجه به استاندارد NFPA10 یا همان نشریه شماره 10 انجمن ملی )آمریکایی( حفاظت در برابر آتش کلاس های حریق بدین ترتیب دسته بندی میشوند

ارسال سیگنال به سیستم اطفا حریق: در این نوع از سیستم، پس از شروع عملیات اطفاء مثلا توسط یک یا چند اسپرینکلر، جریان سنج الکتریکی به سیستم اعلام سیگنال حریق را ارسال می کند. با توجه به تعداد نواحی دارای جریان سنج مستقل، محل حریق در پنل اعلام حریق، مشخص میشود .

 

ویژگی های سیستم اطفا حریق سایت صنعتی

هر سیستم اطفا حریق سایت صنعتی میبایستی ویژگی های ذیل را دارا باشد :

 

 

    • قابلیت اطفا حریق بصورت دستی لزوم تعبیه سیلندرهای دستی و فایرباکس در سایت

 

    • قابلیت اطفا حریق بصورت اتوماتیک

 

    • ارتباط مناسب با سیستم های اعلام حریق سایت

 

    • از کار انداختن سیستم های گسترش دهنده حر یق

 

    • حفظ ابنیه و یا کاهش خسارات با توجه به نوع سیستم های انتخابی

 

 

استانداردهای لازم سیستم اطفا حریق سایت صنعتی

در این بخش به بررسی انواع استانداردهای لازم در سیستم های اطفا حریق سایت صنعتی پرداخته میشود که البته توجه به این استانداردها در سیستم های اعلام حریق و سیستم مدیریت دود نیز از ملزومات است 

الف( استانداردهای تجهیزات

 

پیش از شروع طراحی و همچنین در حین آن میبایست به استاندارهای زیر توجه کرده و پاسخ مناسب برای هر یک ایجاد کرد

 

 

    • علت استفاده از سیستم های دستی و یا اتوماتیک و همچنین چگونگی ضرورت استفاده از آنها 

 

    • حداقل کی فیت مورد نیاز برای تجهیزات اطفاء حریق

 

    • نحوه طراحی و جانمایی المان های اطفا حریق

 

    • نحوه ارتباط سیستم های اطفا حریق با سیستم اعلام حریق

 

    • تعیین چگونگی الگوریتم سیستم های اتوماتیک و چگونگی استفاده از سیستم های دستی

 

    • نحوه و چگونگی آموزش و کنش انسانی در مقابل وضعیت اضطراری

 

 

برآورد محدودیت های بهره برداری به منظور کاهش خسارات به محیط زیست برآورد محدودیت های بهره برداری به منظور کاهش خسارات به جان و مال افراد و به طور کلی باید تمامی استانداردهای لازم برای انتخاب سیستم و تجهیزات اطفا حریق که مطابق موارد ذیل دسته بندی م یشوند بررسی و تحلیل کرد .

 

 

    • اندازه ها و مقادیر

 

    • کیفیت و چگونگی

 

    • در هم کنش تجهیزات اطفا حریق با سایر تجهزات و همچنین محیط زیست

 

 

ب( استانداردهای طراحی


با توجه به اینکه تجهیزات  سیستم های اعلام و اطفا حریق به منظور حصول به برخی اهداف طرا حی و استفاده و در واقع این اهداف مقصود تولید این سیستم ها میباشند، استانداردهای مربوط، دلالت دارد بر نوع کاربری سیستم و چگونگی بهره برداری از آن. نحوه استقرار عناصر سیستم های اطفاء  حریق بر اساس حداکثر زمان مجاز بین آغاز حریق، خبر از موضوع حریق، محل آن و نهایتا اطفاء موثر از جمله موضوعات اساسی این قسمت است .
از جمله موضوعات مهم این بخش م یتوان به موارد ذی ل اشاره نمود : 

 

    • چگونگی طراحی سیستم و اجزا و المانهای آن

 

    • جانمایی، فاصله گذاری و ارتباط قطعات سیستم ها

 

    • چگونگی بهرهبرداری از المانهای سیستم

 

    • نحوه اثر گذاری سایر تاسیسا ت و تجهیزات موجود در ابنیه بر روی حریق و سیستمهای اطفا حریق

 

    • موارد استثنا در سیستم ها

 

 

ج( استانداردهای نصب و نگهداری

 

پس از بررسی و استاندارد نمودن تجهیزات و چگونگی طراحی سیستم اعلام و اطفاء حریق، میباید به چگونگی نصب، راه اندازی و نگهداری این سیستمه ها پرداخت . لازم به ذکر است که در صورت خرید حتی بهترین سیستم های اعلام و اطفاء حریق و عدم بهره برداری و نگهداری درست از آن، به طور قطع کارآی ی لازم دریافت نخواهد شد.

 

خلاصه مواردی که در این رابطه میبایست بررسی و تحلیل شوند، عبارتند از :

 

 

    • استانداردهای نصب

 

    • استانداردهای راه اندازی

 

    • استاندارهای تست و تحویل سیستم پس از راه انداز ی

 

    • استانداردهای بهره بردار ی از سیستم 

 

    • استانداردهای تعمیر و نگهداری از سیستم

 

    • استانداردهای تستهای ادواری از سیستم  

 

 

در این مطلب تلاش شد اطلاعاتی مختصر راجع به سیستم های اطفا حریق سایت صنعتی خدمتتان ارائه شود.

 

گروه مهندسی ایران اطفا مرجع تخصصی تجهیزات اطفا حریق، با ارائه طیف گسترده‌ای از محصولات باکیفیت و استاندارد، به شما کمک می‌کند تا در برابر آتش‌سوزی‌ها ایمن باشید. بهترین قیمت، بالاترین کیفیت را با ما تجربه کنید. برای کسب اطلاعات بیشتر و دریافت مشاوره باما تماس حاصل نمایید.