حفاظت از جان و مال انسان‌ها در برابر حوادث غیرمترقبه نظیر آتش‌سوزی، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار شده است. آتش‌سوزی نه تنها می‌تواند منجر به خسارات مالی جبران‌ناپذیری شود، بلکه تهدیدی جدی برای سلامت و زندگی افراد به شمار می‌رود. در همین راستا، سیستم‌های اطفای حریق اتوماتیک به عنوان یکی از مؤثرترین ابزارهای پیشگیری و کنترل آتش، نقش حیاتی در تأمین ایمنی ساختمان‌ها و تأسیسات مختلف ایفا می‌کنند. این سیستم‌ها با قابلیت شناسایی سریع و خودکار حریق و آغاز عملیات اطفاء، می‌توانند در لحظات اولیه بروز حادثه، از گسترش آتش جلوگیری کرده و زمان لازم برای تخلیه ایمن افراد و رسیدن نیروهای امدادی را فراهم آورند. در این مقاله به بررسی سیستم‌های اطفای حریق اتوماتیک خواهیم پرداخت و نقش محوری آن‌ها را در ارتقاء سطح ایمنی جامعه تبیین خواهیم کرد.

 

مزایای سیستم اطفاء حریق اتوماتیک

 پاسخ سریع: فعال‌شدن خودکار در لحظه تشخیص حریق، جلوگیری از گسترش آتش.

 کاهش خسارات: کنترل حریق قبل از رسیدن نیروهای امدادی.

 امنیت جانی: حفاظت از جان افراد در محیط‌های پرخطر.

 عدم نیاز به دخالت انسان: عملکرد خودکار حتی در غیاب پرسنل.

 تنوع در انتخاب: سازگاری با انواع حریق (آب، گاز، فوم، پودر، مه آب و…).

 یکپارچه‌سازی: قابلیت اتصال به سیستم‌های اعلام حریق و ساختمان‌های هوشمند.

 صرفه‌جویی اقتصادی: کاهش هزینه‌های ناشی از خسارات گسترده.

بررسی انواع سیستم های اطفاء حریق اتوماتیک (جامع) | سایت تخصصی دانشجویان بهداشت حرفه ای

انواع سیستم اطفای حریق اتوماتیک 

سیستم اطفای حریق اتوماتیک (Automatic Fire Suppression System) مجموعه‌ای از تجهیزات و فناوری‌هاست که به‌صورت خودکار در صورت تشخیص آتش‌سوزی، وارد عمل شده و اقدام به مهار یا خاموش کردن آتش می‌کند، بدون نیاز به دخالت انسانی.

سیستم اطفای حریق اسپرینکلر (Sprinkler System)

سیستم اسپرینکلر یکی از رایج‌ترین و مؤثرترین سیستم‌های اطفای حریق است که عمدتاً در ساختمان‌های تجاری، مسکونی، صنعتی و انبارها استفاده می‌شود. این سیستم به‌صورت خودکار و با استفاده از آب، حریق را کنترل یا خاموش می‌کند.

 

اجزای اصلی سیستم اسپرینکلر

لوله‌کشی (Piping): شبکه‌ای از لوله‌ها که آب را به اسپرینکلرها می‌رساند.

اسپرینکلرها (Sprinkler Heads): دارای یک حباب شیشه‌ای یا فیوز آلیاژی که در دمای مشخص می‌شکند و آب را رها می‌کند.

منبع تأمین آب (Water Supply): شامل مخزن آب، پمپ‌های فشار قوی و اتصال به خطوط آب شهری.

شیرهای کنترل (Control Valves): برای قطع و وصل جریان آب در مواقع تعمیر و نگهداری.

سیستم تشخیص و اعلام حریق (Fire Alarm System): در برخی سیستم‌ها، فعال‌شدن اسپرینکلرها باعث فعال‌شدن آلارم می‌شود.

 

انواع سیستم‌های اسپرینکلر

تر (Wet Pipe): لوله‌ها همیشه پر از آب هستند. سریع‌ترین واکنش را دارد (مناسب برای محیط‌های گرم و داخلی). خطر یخ‌زدگی در دمای زیر صفر وجود دارد.

 

خشک (Dry Pipe): لوله‌ها پر از هوا یا نیتروژن تحت فشار هستند. با فعال‌شدن سیستم، هوا تخلیه و آب وارد لوله‌ها می‌شود. مناسب برای مکان‌های سرد (مانند پارکینگ‌های روباز). زمان پاسخ‌دهی کندتر از سیستم تر دارد.

 

سیلابی (Deluge): همه اسپرینکلرها همزمان باز می‌شوند. برای مکان‌های با ریسک بالا مانند پالایشگاه‌ها و نیروگاه‌ها. نیاز به سیستم تشخیص حریق جداگانه دارد.

 

مزایای سیستم اسپرینکلر

  • مقرون‌به‌صرفه و قابل اعتماد.

  • نیاز به تعمیر و نگهداری کم.

  • کاهش خسارت‌های ناشی از حریق.

 

معایب

  • ممکن است به تجهیزات الکتریکی و اسناد آسیب بزند.

  • در محیط‌های بسیار سرد نیاز به سیستم ضد یخ دارد.

 

سیستم اطفاء حریق اتوماتیک گازی – شرکت ایمنی و مهندسی آترون

سیستم اطفای حریق گازی (Gaseous Fire Suppression System)

سیستم‌های گازی برای محیط‌های حساسی که استفاده از آب یا پودر مناسب نیست (مانند دیتاسنترها، اتاق سرور، موزه‌ها و آزمایشگاه‌ها) طراحی شده‌اند. این سیستم‌ها با کاهش اکسیژن یا خنک‌کردن محیط، آتش را خاموش می‌کنند.

 

اجزای اصلی سیستم گازی

سیلندرهای گاز (Gas Cylinders): حاوی عامل اطفایی مانند FM-200، CO₂ یا INERGEN.

لوله‌کشی و نازل‌ها (Piping & Nozzles): برای پخش گاز در محیط.

سیستم تشخیص حریق (Detection System): شامل دتکتورهای دود، حرارت و شعله.

پنل کنترل (Control Panel): پردازش سیگنال‌ها و فعال‌سازی سیستم.

 

انواع گازهای اطفایی

FM-200 (HFC-227ea): بدون باقی‌مانده مضر، سازگار با محیط زیست. برای اتاق سرور و تجهیزات الکترونیکی مناسب است.

دی‌اکسید کربن (CO₂): بسیار مؤثر برای حریق‌های الکتریکی و مایعات قابل اشتعال. خطرناک برای انسان (کاهش اکسیژن محیط).

NOVEC 1230: جایگزین هالون‌ها، بدون آسیب به تجهیزات. سریع‌عمل و سازگار با محیط زیست.

 

مزایای سیستم گازی

  • بدون آسیب به تجهیزات حساس.

  • سرعت عمل بالا در اطفای حریق.

  • بدون باقی‌مانده پس از تخلیه.

 

معایب

  • هزینه بالا نسبت به سیستم‌های دیگر.

  • در صورت استفاده از CO₂، خطر خفگی برای افراد وجود دارد.

بیشتر بخوانید: سیستم اطفا حریق گازی FM200 چیست و مزایای استفاده از آن

 

سیستم اطفاء حریق اتوماتیک فوم – شرکت الین طرح فناوران هوشمند

سیستم اطفاء حریق فومی (Foam Fire Suppression System)

سیستم‌های فومی عمدتاً برای خاموش‌کردن حریق‌های کلاس B (مایعات قابل اشتعال مانند نفت، بنزین و روغن) و برخی حریق‌های کلاس A (مواد جامد مانند چوب و کاغذ) طراحی شده‌اند. این سیستم‌ها با ایجاد یک لایه کف روی ماده در حال اشتعال، مانع از رسیدن اکسیژن و تبخیر مواد سوختنی می‌شوند.

 

اجزای اصلی سیستم فومی

مخزن فوم (Foam Tank): حاوی محلول فوم کنسانتره.

سیستم آب‌رسانی (Water Supply): آب با فشار بالا برای مخلوط‌شدن با فوم.

پمپ‌های اختلاط (Proportioning Pumps): برای ترکیب دقیق آب و فوم.

نازل‌های پاشش (Foam Nozzles): پخش کف بر روی حریق.

سیستم تشخیص حریق (Detection System): دتکتورهای دود، حرارت یا شعله.

 

انواع سیستم‌های فومی

Low Expansion Foam: کف با نسبت انبساط پایین (تا ۲۰ برابر) برای سطوح کوچک.

Medium/High Expansion Foam: کف با انبساط بالا (۲۰ تا ۱۰۰۰ برابر) برای فضاهای بزرگ مانند انبارها.

AFFF (Aqueous Film Forming Foam): کف آب‌پایه که یک لایه نازک روی مایعات ایجاد می‌کند.

 

مزایای سیستم فومی

  • مؤثر در خاموش‌کردن مایعات قابل اشتعال.

  • جلوگیری از بازگشت شعله (Re-ignition).

 

معایب

  • نیاز به تمیزکاری پس از استفاده.

  • برخی فوم‌ها برای محیط زیست مضر هستند.

بیشتر بخوانید: اطفاء حریق دستی بر مبنای فوم/کف

سیستم اطفاء حریق اتوماتیک پودری (آیروسل) – شرکت الین طرح فناوران هوشمند

سیستم اطفاء حریق پودری (Powder Fire Suppression System)

این سیستم‌ها برای حریق‌های کلاس A, B, C (الکتریکی) و حتی کلاس D (فلزات قابل اشتعال) استفاده می‌شوند. پودر با ایجاد یک لایه شیمیایی، واکنش سوختن را مختل می‌کند.

 

اجزای اصلی سیستم پودری

سیلندرهای پودر (Powder Cylinders): حاوی پودر خشک شیمیایی.

نازل‌های پاشش (Discharge Nozzles): پخش یکنواخت پودر.

سیستم فعال‌سازی (Activation System): دستی یا خودکار (با دتکتور).

 

مزایا: واکنش سریع و مؤثر، عدم آسیب به تجهیزات الکتریکی (نسبت به آب).

معایب: ایجاد آلودگی و کاهش دید پس از پاشش، نیاز به تمیزکاری دقیق پس از استفاده.

لیست قیمت و خرید سیستم اطفاء حریق {بهترین برند ها}

 

سیستم اطفاء حریق مه آب (Water Mist Fire Suppression System)

سیستم‌های مه آب با استفاده از پاشش قطرات بسیار ریز آب (قطر کمتر از 1000 میکرون) حریق را کنترل می‌کنند. این سیستم‌ها با مکانیزم‌های خنک‌سازی، کاهش اکسیژن و جذب حرارت عمل می‌کنند.

 

اجزای اصلی سیستم مه آب

پمپ‌های فشار بالا (High-Pressure Pumps): ایجاد فشار 50 تا 200 بار.

نازل‌های مه‌پاش (Mist Nozzles): تولید قطرات ریز آب.

لوله‌کشی مقاوم در برابر فشار (Stainless Steel Piping).

سیستم تشخیص حریق (Detection System): دتکتورهای حرارتی/دودی.

 

انواع سیستم‌های مه آب

Low Pressure (آب با فشار پایین): برای محیط‌های عمومی.

High Pressure (آب با فشار بالا): برای فضاهای حساس (دیتاسنترها، موزه‌ها).

 

مزایای سیستم‌ مه آب

  • مصرف آب بسیار کم (90% کمتر از اسپرینکلر).

  • کاهش آسیب به تجهیزات الکتریکی.

  • ایمن برای محیط‌های دارای انسان.

 

معایب

  • هزینه بالای نصب و نگهداری.

  • نیاز به آب با کیفیت (عدم وجود رسوب).

سیستم اطفاء حریق - تجهیزات اعلام حریق | تجهیزات اطفاء حریق | دژ صنعت

 

سیستم اطفاء حریق شیمیایی تر (Wet Chemical Fire Suppression System)

این سیستم‌ها عمدتاً برای حریق‌های کلاس K (روغن‌ها و چربی‌های آشپزخانه‌های صنعتی) طراحی شده‌اند. ماده شیمیایی مورد استفاده یک محلول قلیایی (معمولاً پتاسیم استات یا سیترات) است که با چربی‌ها واکنش داده و لایه صابونی ایجاد می‌کند.

 

اجزای اصلی سیستم شیمیایی تر

مخزن محلول شیمیایی (Chemical Tank).

نازل‌های پاشش (Spray Nozzles): پخش یکنواخت محلول.

سیستم فعال‌سازی خودکار (Automatic Activation).

مزایا:واکنش سریع (کمتر از 10 ثانیه)، جلوگیری از بازگشت شعله.

معایب: محدود به حریق‌های کلاس K، نیاز به تمیزکاری پس از استفاده.

 

کدام سیستم اطفا حریق اتوماتیک بهتره است؟

اسپرینکلر: بهترین گزینه برای محیط‌های عمومی و صنعتی با ریسک حریق معمولی.

سیستم گازی: برای مکان‌های حساس به آب و تجهیزات الکترونیکی ایده‌آل است.

فومی: بهترین گزینه برای مایعات قابل اشتعال (مانند پالایشگاه‌ها).

پودری: انعطاف‌پذیر برای انواع حریق (الکتریکی، فلزات، مایعات).

مه آب: بهترین گزینه برای محیط‌های حساس به آب.

شیمیایی تر: انحصاری برای آشپزخانه‌های صنعتی.

 

در نهایت، با توجه به بررسی‌های انجام‌شده در این مقاله، می‌توان نتیجه گرفت که سیستم‌های اطفای حریق اتوماتیک، ستون فقرات استراتژی‌های مدرن ایمنی و حفاظت از حریق را تشکیل می‌دهند. از سیستم‌های اسپرینکلر سنتی که سال‌هاست به عنوان یک خط دفاعی قابل اعتماد عمل کرده‌اند تا سیستم‌های پیشرفته‌تر مبتنی بر گاز و مه آب که برای فضاهای خاص و حساس طراحی شده‌اند، هر کدام نقش منحصربه‌فردی در کاهش خطرات آتش‌سوزی و محافظت از جان و مال ایفا می‌کنند.

انتخاب صحیح نوع سیستم اطفای حریق اتوماتیک، مستلزم درک عمیق از ویژگی‌های فیزیکی و کاربری فضا، نوع مواد قابل اشتعال موجود و استانداردهای ایمنی مربوطه است. پیاده‌سازی و نگهداری صحیح این سیستم‌ها، تضمین‌کننده عملکرد مؤثر آن‌ها در لحظات بحرانی است. با پیشرفت تکنولوژی، شاهد ظهور سیستم‌های هوشمندتری هستیم که قابلیت تشخیص سریع‌تر، پاسخ‌گویی دقیق‌تر و یکپارچگی بیشتر با سایر سیستم‌های مدیریت ساختمان را فراهم می‌آورند.

در مجموع، سرمایه‌گذاری در سیستم‌های اطفای حریق اتوماتیک نه تنها یک ضرورت قانونی، بلکه یک مسئولیت اجتماعی و اقتصادی است. این سیستم‌ها نه تنها خسارات ناشی از آتش‌سوزی را به حداقل می‌رسانند، بلکه با ایجاد محیطی امن‌تر، آرامش خاطر را برای ساکنان، کاربران و مالکان ساختمان‌ها به ارمغان می‌آورند و نقش بی‌بدیلی در تاب‌آوری جامعه در برابر حوادث ایفا می‌کنند.  سیستم‌ اطفا حریق اتوماتیک کارآمدترین، سریع‌ترین و مطمئن‌ترین روش برای مقابله با حریق هستند.

شرکت اطفا حریق ایران اطفا مجری مطمئن و با تجربه برای نصب و راه‌اندازی سیستم‌های اعلام حریق و اطفاء حریق میباشد ایران اطفا به شما کمک می‌کند تا در برابر آتش‌سوزی‌ها ایمن باشید. بهترین قیمت، بالاترین کیفیت را با ما تجربه کنید. برای کسب اطلاعات بیشتر و دریافت مشاوره باما تماس حاصل نمایید.