انواع کپسول آتش نشانی
آتش‌سوزی‌ها می‌توانند به سرعت گسترش یابند و خسارات جدی به بار آورند. برای مقابله با این تهدید، انواع مختلفی از کپسول‌های آتش‌نشانی طراحی شده‌اند که هر کدام برای خاموش کردن نوع خاصی از آتش مناسب هستند. انتخاب کپسول مناسب برای نوع آتش‌سوزی می‌تواند تفاوت بین یک حادثه کوچک و یک فاجعه بزرگ باشد. در این مقاله، به بررسی انواع مختلف کپسول‌های آتش‌نشانی، نحوه عملکرد و کاربردهای آن‌ها می‌پردازیم تا به شما در انتخاب و استفاده صحیح از آن‌ها کمک کنیم.
کاربرد کپسول آتش نشانی
کپسول‌های آتش‌نشانی از چند بخش اصلی تشکیل شده‌اند که هر کدام وظیفه خاصی در عملیات اطفاء حریق دارند.
سیلندر (کپسول): جنس فولاد مقاوم یا آلومینیوم. وظیفه نگهداری ماده خاموش‌کننده تحت فشار
ماده خاموش‌کننده: آب، پودر خشک، گاز CO₂، فوم، مواد شیمیایی تر (بسته به نوع کپسول). مهار آتش با مکانیزم‌های مختلف (سرد کردن، خفه کردن، قطع واکنش زنجیره‌ای)
شیر کنترل (شیر اصلی): تنظیم جریان ماده خاموش‌کننده. اهرمی، پیچی، فشار مستقیم
شلنگ (لوله تخلیه): لاستیک مقاوم یا فلزی (در کپسول‌های CO₂). وظیفه هدایت ماده خاموش‌کننده به سمت آتش
نازل (سرشلنگ): کنترل پاشش ماده خاموش‌کننده (پودر، گاز، فوم و …)
مانومتر (فشارسنج): نمایش فشار داخل کپسول (در برخی مدل‌ها مانند پودری و CO₂ وجود دارد)
ضامن ایمنی (پین قفل): جلوگیری از تخلیه تصادفی کپسول
دسته حمل: حمل و نگهداری کپسول
هر کپسول آتش‌نشانی از سیلندر، ماده خاموش‌کننده، شیر کنترل، شلنگ، نازل و ضامن ایمنی تشکیل شده است. انتخاب کپسول مناسب به نوع آتش‌سوزی (جامدات، مایعات، گازها، تجهیزات الکتریکی یا روغن) بستگی دارد. کپسول‌های پودری ABC و CO₂ پرکاربردترین انواع در منازل، ادارات و صنایع هستند.
انواع کپسول آتش نشانی
نوع آتش: کلاس A (مواد جامد مانند چوب، کاغذ، پارچه)
ماده خاموش‌کننده: آب تحت فشار
کاربرد: برای خاموش کردن آتش‌های ناشی از مواد قابل اشتعال معمولی مناسب است.
محدودیت: در آتش‌سوزی‌های الکتریکی و مایعات قابل اشتعال استفاده نمی‌شود.
کپسول آتش‌نشانی پودری (Dry Chemical Powder)
انواع: پودر ABC (برای کلاس A, B, C)- پودر BC (برای کلاس B, C)
نوع آتش: کلاس A (جامدات)، B (مایعات قابل اشتعال)، C (گازها)
ماده خاموش‌کننده: پودر شیمیایی (مانند مونوآمونیوم فسفات یا بی‌کربنات سدیم)
کاربرد: همه‌کاره و پرکاربرد در ساختمان‌ها، خودروها و صنایع.
محدودیت: پس از استفاده، تمیزکاری سخت است و ممکن است به تجهیزات الکترونیکی آسیب بزند.
بیشتر بخوانید: اطفاء حریق دستی بر مبنای فوم/کف
کپسول آتش‌نشانی گاز دی‌اکسید کربن (CO₂)
نوع آتش: کلاس B (مایعات قابل اشتعال) و C (گازها) و تجهیزات الکتریکی
ماده خاموش‌کننده: گاز CO₂ تحت فشار
کاربرد: ایده‌آل برای آتش‌سوزی‌های الکتریکی و مایعات قابل اشتعال مانند بنزین.
محدودیت: در فضای بسته ممکن است باعث خفگی شود و روی جامدات (کلاس A) اثر کمی دارد.
کپسول آتش‌نشانی فوم (Foam)
نوع آتش: کلاس A و B
ماده خاموش‌کننده: فوم (ترکیب آب و کف)
کاربرد: برای خاموش کردن مایعات قابل اشتعال مانند نفت و بنزین مناسب است.
محدودیت: برای آتش‌سوزی‌های الکتریکی و گازها مناسب نیست.
کپسول آتش‌نشانی هالوژنه (Halotron یا Clean Agent)
نوع آتش: کلاس A, B, C و تجهیزات الکتریکی
ماده خاموش‌کننده: گازهای هالوژنه (مانند FM-200 یا هالون)
کاربرد: مناسب برای محیط‌های حساس مانند دیتاسنترها و آزمایشگاه‌ها، زیرا رسوب باقی نمی‌گذارد.
محدودیت: گران قیمت و در برخی موارد برای محیط زیست مضر است.
کپسول آتش‌نشانی مواد تر (Wet Chemical)
نوع آتش: کلاس K (روغن‌ها و چربی‌های آشپزخانه)
ماده خاموش‌کننده: محلول قلیایی (مانند استات پتاسیم)
کاربرد: مخصوص آشپزخانه‌های صنعتی و رستوران‌ها.
محدودیت: فقط برای آتش‌سوزی‌های ناشی از روغن و چربی کاربرد دارد.
کلاس A (جامدات): آب، پودری، فوم
کلاس B (مایعات): پودری، CO₂، فوم
کلاس C (گازها): پودری، CO₂
کلاس D (فلزات قابل اشتعال): پودر مخصوص (معمولاً در صنایع استفاده می‌شود)
کلاس K (چربی‌ها): مواد تر (Wet Chemical)
تجهیزات الکتریکی: CO₂، هالوژنه.
بیشتر بخوانید: تقسیم بندی مکان ها از نظر خطر حریق
نکات مهم هنگام خرید کپسول آتش‌نشانی
خرید کپسول آتش‌نشانی مناسب برای خانه، محل کار یا صنعت، نیاز به توجه به چندین فاکتور کلیدی دارد تا در مواقع اضطراری بهترین عملکرد را داشته باشد.
تعیین نوع کپسول بر اساس کاربرد
اولین قدم، شناسایی نوع آتش‌سوزی احتمالی در محیط مورد نظر است.
منزل و اداره: پودری ABC (ترجیحاً 6 کیلویی). دلیل انتخاب پوشش کلاس A (جامدات)، B (مایعات) و C (گازها) – همه‌کاره و مقرون‌به‌صرفه.
آشپزخانه: کپسول کلاس K (مواد تر). مخصوص روغن و چربی‌های آشپزخانه – آب و پودر برای این نوع آتش خطرناک است.
گاراژ و پمپ بنزین: پودری BC یا CO₂، مناسب برای بنزین و سوخت‌های مایع (کلاس B).
دیتاسنتر و الکترونیک: CO₂ یا هالوژنه (Clean Agent)، بدون باقی‌مانده و آسیب به تجهیزات.
صنایع فلزی: پودر مخصوص کلاس D، مخصوص فلزات قابل اشتعال (مانند منیزیم، سدیم)
نکته: در محیط‌های عمومی (مانند ساختمان‌ها)، ترکیب کپسول پودری ABC و CO₂ بهترین انتخاب است.
بررسی ظرفیت و اندازه کپسول
کپسول‌های کوچک (1 تا 2 کیلوگرم): مناسب خودرو و فضای کوچک (اما قدرت اطفاء محدود).
کپسول‌های متوسط (4 تا 6 کیلوگرم): بهترین گزینه برای منازل و دفاتر.
کپسول‌های بزرگ (12 کیلوگرم به بالا): مخصوص کارگاه‌ها، انبارها و صنایع.
توصیه: حداقل یک کپسول 6 کیلویی پودری ABC برای خانه ضروری است.
نوع عملکرد و سهولت استفاده
کپسول‌های کارتریج‌دار: نیاز به شارژ مجدد دارند (مناسب صنایع).
کپسول‌های فشار دائمی: آماده به کار و راحت‌تر برای استفاده عمومی.
سیستم راه‌اندازی آسان: ترجیحاً مدل‌هایی با اهرم راحت و دستورالعمل فارسی.
محل نصب و نگهداری کپسول
نصب در محل قابل دسترس: دور از آتش‌سوزی احتمالی، اما در مسیر خروج.
دمای مناسب: دور از گرما و سرمای شدید (کپسول CO₂ در گرما منفجر می‌شود!).
علائم هشداردهنده: نصب برچسب راهنما برای استفاده سریع.
برای خانه: بهترین مکان، نزدیک درب خروج و آشپزخانه است.
انتخاب کپسول مناسب به نوع آتش‌سوزی احتمالی بستگی دارد. برای محیط‌های عمومی، کپسول‌های پودری ABC و CO₂ پرکاربرد هستند. با انواع مختلف کپسول‌های آتش‌نشانی و کاربردهای آن‌ها آشنا شدیم. هر نوع کپسول برای مقابله با نوع خاصی از آتش‌سوزی طراحی شده است و استفاده صحیح از آن‌ها می‌تواند در کنترل و خاموش کردن آتش بسیار مؤثر باشد.
انتخاب کپسول مناسب با توجه به نوع آتش‌سوزی احتمالی در محیط مورد نظر، اهمیت بالایی دارد. کپسول‌های آتش‌نشانی نیاز به نگهداری و بازرسی دوره‌ای دارند تا از عملکرد صحیح آن‌ها در زمان نیاز اطمینان حاصل شود. آموزش صحیح نحوه استفاده از کپسول‌های آتش‌نشانی به افراد، می‌تواند در مواقع اضطراری بسیار کمک‌کننده باشد و از بروز خسارات بیشتر جلوگیری کند.
به طور خلاصه، داشتن دانش کافی در مورد انواع کپسول‌های آتش‌نشانی، نحوه استفاده و نگهداری آن‌ها، می‌تواند نقش مهمی در حفظ ایمنی و کاهش خسارات ناشی از آتش‌سوزی ایفا کند.
گروه مهندسی ایران اطفا مرجع تخصصی تجهیزات اطفا حریق، با ارائه طیف گسترده‌ای از محصولات باکیفیت و استاندارد، به شما کمک می‌کند تا در برابر آتش‌سوزی‌ها ایمن باشید. بهترین قیمت، بالاترین کیفیت را با ما تجربه کنید. برای کسب اطلاعات بیشتر و دریافت مشاوره باما تماس حاصل نمایید.
