آتش سوزی یکی از مخرب ترین حوادثی است که می تواند خسارات جبران ناپذیری به جان و مال افراد وارد کند. با توجه به افزایش خطرات ناشی از آتش سوزی در ساختمان ها، کارخانجات، مراکز تجاری و مسکونی، استفاده از سیستم ها و تجهیزات کشف، اعلام حریق و اطفای حریق امری ضروری و اجتناب ناپذیر است.

این سیستم ها با تشخیص سریع علائم اولیه آتش سوزی (مانند دود، حرارت و شعله) و اعلام هشدار به ساکنین و نیروهای آتش نشانی، زمان طلایی برای اطفای حریق و جلوگیری از گسترش آن را فراهم می کنند. همچنین، تجهیزات اطفای حریق با خاموش کردن آتش در مراحل اولیه، از بروز خسارات بیشتر جلوگیری می کنند.

هدف از نصب و استفاده از این سیستم ها و تجهیزات، حفاظت از جان انسان ها، اموال و دارایی ها، و محیط زیست است.

سیستم و تجهیزات اتوماتیک کشف حریق

شامل دتکتورهای حریق، کابل های رابط و منبع تغذیه است. این سیستم به دلیل حساسیت بالا می تواند در مراحل اولیه، آتش را شناسایی و به مرکز کنترل و اعلام حریق گزارش نماید.

انواع دتکتورها یا کاشف های اتوماتیک حریق

• دتکتورهای دودی (ذرات)
• دتکتورهای حرارتی (ثابت و متغیر)
• دتکتورهای شعله ای
• دتکتورهای گازیاب

دتکتورهای دودی (ذرات)

این نوع از کاشف ها برای تشخیص انواع ذرات حاصل از آتش سوزی مناسب و بر دو نوع می باشند:

• دتکتور یونیزه
• دتکتور فتو الکتریک

دتکتور دودی یونیزه: این کاشف طوری طراحی شده که می تواند حضور ذرات 0.01 تا یک میکرون را به راحتی تشخیص دهد. یونیزاسیون هوای داخل محفظه توسط پرتو آلفا از منبع رادیواکتیو امکان پذیر شده است. مولکول های یونیزه هوا به طور مرتب توسط الکترود محفظه جذب می شوند. بنابراین ولتاژ کوچکی همواره برقرار می باشد. ورود ذرات به داخل محفظه و چسبیدن مولکول های هوای یونیزه به ذرات باردار باعث سقوط آنها و کاهش ولتاژ دستگاه می گردد. تغییر ولتاژ توسط کاشف، به عنوان حریق درک شده و باعث برقراری جریان در مدار اعلام حریق می شود. سیستم مدیریت دود

دتکتور دودی فتو الکتریک: در محفظه این کاشف یک منبع تولید نور مرئی یا لیزر که به طور مستقیم یا تحت زاویه 90 درجه با انعکاس از روی آینه، بر چشم الکترونیک سلول فتو الکتریک می تابد قرار دارد. در صورت وجود تیرگی ناشی از ذرات تاری ذراتی که مانع عبور نور مرئی می گردند و قطر آنها بیش از 400 نانومتر است با توجه به محدوده تشخیص تعریف شده برای کاشف،جریان نور کاهش پیدا نموده و باعث تحریک آن و اعلام حریق می گردد.

دتکتورهای حرارتی

این نوع کاشف های آتش با توجه به مکانیسم و ساختمان خود به صورت اپتیکی یا حرارتی حریق را شناسایی می کنند و در دو نوع ساخته شده اند.

• دتکتور حرارتی ثابت
• دتکتور حرارتی متغیر

دتکتور حرارتی با حرارت ثابت: این دتکتورها وقتی عمل می کنند که حرارت معینی برای تحریک گیرنده آن در موقعیت کاشف ایجاد شده باشد. حد عمل این کاشف ها عموما 135 درجه فارنهایت یا حدود 60 درجه سانتیگراد می باشد. سنسور کاشف ممکن است فیوزی ذوب شونده یا فیوزهای مبتنی بر خاصیت ترموکوپل یا بی متالیک باشد که در هر دو حالت دریافت حرارت کافی باعث عمل کردن دستگاه می گردد. در مقایسه این دو نوع، کاشف بی متالیک ارجحیت دارد. زیرا پس از هر بار عمل کشف حریق برای دفعات بعد قابل استفاده است. قسمت های متحرک بی متال به شکل دیسک معقری است که پس از انبساط سطحی در اثر افزایش درجه حرارت ناشی از حریق، جریان برق را در مدار برقرار می کند.

دتکتور حرارتی با حرارت متغیر: در نوع حرارتی متغیر، هرگاه روند افزایش درجه حرارت محدوده کاشف با روند قابل قبول دتکتور متناسب نباشد، عمل می کند. در این کاشف المنت های عمل کننده بر حسب سرعت تغییرات درجه حرارت 12 تا 15 درجه کلوین در هر دقیقه عمل می کنند. در صورتی که سرعت افزایش دما بیش از این مقدار باشد، دستگاه عمل می کند. ساختمان این نوع دتکتور شامل یک لوله مسی یا محفظه است که هرگاه هوای داخل لوله مسی )به شکل حلقوی( یا محفظه بر اثر گرما منبسط شود، با بالا رفتن فشار، دیافراگم قابل انعطاف تحت فشار داخلی، جریان برق را برقرار می کند.

دتکتورهای شعله ای

این کاشف ها، به نور مرئی شعله که دارای طول موج 760 باشد حساس هستند. و جزء کاشف های سریع و مطمئن به حساب می آیند. این گروه شبیه به نوع فتو الکتریک و با حساسیت بالا می باشد. در این نوع به جای لامپ منبع نور عمل کننده، پرتوهای نور مرئی ناشی از حریق توسط عدسی های متمرکز به سلول فتوالکتریک تابانده می شود. انواعی از کاشف های شعله ای برای محدوده مادون قرمز یا ماورای بنفش نیز پوشش دارند زیرا عملا محدوده ای از این طیف ها نیز به همراه شعله منتشر می شود.

انواع دتکتور شعله ای

•   ماورای بنفش UV Flame Detectors
•  مادون قرمز Infra Red Flame Detector
•  ترکیبی UV and UV/IR Flame Detectors

دتکتورهای گازیاب

کاشف های گازیاب نوع ویژه ای هستند که برای تشخیص گازهای قابل انفجار یا گازهای ناشی از حریق به کار می روند. این وسایل در واقع نوعی از وسایل اندازه گیری گازها می باشند که کاربرد ویژه داشته ودر تراکم خاصی برای جلوگیری از انفجار گاز، اعلام خطر می نمایند. این کاشف ها معمولا برای یک گاز یا بخار بوده و در تراکم معینی فعال می گردند.

سیستم ها و تجهیزات اتوماتیک اعلام حریق

این تجهیزات وقوع حریق را به افراد آتشنشانی جهت اطفاء و همچنین افراد حاضر در محیط جهت فرار یا رویارویی با حریق اعلام می نمایند و شامل موارد زیر است:

•  تابلو کنترل حریق
• زنگها و آژیرها
•  چراغ های هشدار دهنده
•  شستی ها

 سیستم ها و تجهیزات اتوماتیک اطفاء حریق

آب پاش های سقفی (اسپرینکلر)، پاشنده های کف (کف پاش ها)، خفه کننده های گازی (FM200, CO2, N2)
شبکه آب آتشنشانی (سیستم های تر و خشک).

طبقه بندی حریق

جامدات قابل اشتعال Class A: آب با خنک کردن سوخت در زیر دمای احتراق ، آتش کلاس A را خاموش می کند. تا زمانی که مطمئن نشدید تمام مواد به طور کامل خاموش شده اند ، خارج نشوید ، زیرا پس از خاموش شدن مواد می تواند دوباره شعله ور شوند.

مايعات قابل اشتعال Class B: فوم یا پودر خشک تنها ماده های اطفایی مطمئن برای خاموش کردن مایعات قابل اشتعال مانند آتش سوزی هیدروکربن ها هستند. آنها آتش را خفه می کنند و اکسیژن را از مثلث آتش خارج میکنند. علاوه بر این ، برخی از پودرهای خشک مانند Purple K واکنش زنجیره ای آتش را قطع کنند.

گازهاي قابل اشتعال Class C : بهتربن روش اطفاء آتش سوزی ناشی از گازهای قابل اشتعال، جداسازی و قطع گاز بهترین ماده اطفایی پودر شیمیایی است.

فلزات قابل اشتعال Class D: برای اطفاء آتش کلاس D نیاز به استفاده از پودری خاص بنام پودر خشک شیمیایی (تالک)
وجود دارد که از طریق خفه کردن آتش را خاموش می کند، یا مواد خاموش کننده فوم مخصوص، که زنجیره شیمیایی مواد را قطع می کند. این نوع آتش سوزی بسیار نادر است.

تجهيزات الكتريكي  Class E: بهترین روش مقابله برای آتش سوزی های برقی یا E روش جداسازی و قطع برق و خفه کردن آتش از طریق گاز دی اکسید کربن CO 2 است خاموش کننده های 2 CO اکسیژن را از محل آتش سوزی خارج کرده و در نتیجه آتش را خاموش می کنند. CO 2 تا حدودی به عنوان یک عامل خنک کننده عمل می کند. همچنین ممکن است از خاموش کننده های پودر خشک استفاده شود، اما این مواد رسوبات زیادی دارد که ممکن است به تجهیزات الکتریکی آسیب برساند. هرگز در آتش سوزی برقی نوع E از خاموش کننده های آب یا فوم استفاده نکنید.

چربي هاي خوراکي Class K: جهت اطفاء آتش نوع K درب ظرف را بگذارید، آتش خاموش می شود و اینکه بگذارید تا تابه سرد شود. هرگز آب را بر روی آتش نوع K نریزید که باعث شعله ور شدن آتش می شود. از کپسول نوع K که پودر تر شیمیایی است نیز می توان برای اطفاء این نوع آتش استفاده کرد که به روش خفه کردن آتش را اطفاء می کند.

بیشتر بدانید: پیشگیری و راه های کنترل حریق

در نهایت، با رعایت اصول ایمنی، نصب و نگهداری صحیح سیستم ها و تجهیزات کشف، اعلام و اطفای حریق، می توانیم از بروز حوادث ناگوار آتش سوزی جلوگیری کرده و ایمنی خود و دیگران را تضمین نماییم. انتخاب و نصب سیستم ها و تجهیزات مناسب، بسته به نوع کاربری ساختمان، میزان خطر آتش سوزی، و الزامات قانونی متفاوت است.

گروه مهندسی ایران اطفا مرجع تخصصی تجهیزات اطفا حریق، با ارائه طیف گسترده‌ای از محصولات باکیفیت و استاندارد، به شما کمک می‌کند تا در برابر آتش‌سوزی‌ها ایمن باشید. بهترین قیمت، بالاترین کیفیت را با ما تجربه کنید. برای کسب اطلاعات بیشتر و دریافت مشاوره باما تماس حاصل نمایید.